Vroeger – en eigenlijk is ‘vroeger’ nog niet eens zo heel lang geleden – was een klassieke uitvaart dé manier om afscheid van de overledene te nemen. Op zich is daar niets mis mee, maar toch is het fijn dat er tegenwoordig veel meer ruimte en mogelijkheden zijn om het laatste afscheid zo persoonlijk mogelijk te maken. Toch wil ik die traditionele, vaste onderdelen en rituelen graag met je onder de loep nemen.
Klassieke uitvaart: toen en nu
Het is bij een klassieke uitvaart gebruikelijk om de overledene in een rouwcentrum of thuis op te baren. Vaak vindt op die locatie ook het condoleancebezoek plaats. Tegenwoordig kan zowel het opbaren als het condoleancebezoek ook op een heel andere en zelfs verschillende locaties plaatsvinden. Bij een opbaring buiten het rouwcentrum ligt de overledene op een mobiele koelplaat om het lichaam in een zo goed mogelijke conditie te houden. Wanneer voor thanatopraxie wordt gekozen – een lichte balseming om het lichaam tijdelijk te conserveren – is een koelplaat niet nodig.
Rouwkaart en -advertentie
Om familie en vrienden op de hoogte te stellen van het overlijden van een dierbare, én de datum en locatie van de begrafenis of crematie, worden bij een klassieke uitvaart over het algemeen rouwkaarten verstuurd. Ook wordt meestal een advertentie in een plaatselijk (of landelijk) dag- of nieuwsblad geplaatst om mensen die geen kaart hebben ontvangen ook op de hoogte te brengen. In het digitale tijdperk waarin we nu leven, maken traditionele rouwkaarten steeds vaker plaats voor digitale uitnodigingen die via e-mail of social media worden verspreid en kunnen herinneringen, foto’s en berichten via een herdenkingswebsite worden gedeeld.
In de kerk of het rouwcentrum
De plechtigheid wordt bij een klassieke uitvaart – afhankelijk van de voorkeuren van de overledene en zijn of haar familie – doorgaans in een kerk of een rouwcentrum gehouden. De aanwezigen zijn gekleed in stemmig zwart of andere donkere kleuren. Wat een verschil met tegenwoordig, waar het samenzijn vrijwel overal kan plaatsvinden: van de voetbalkantine of de stamkroeg van de overledene tot heel klein en intiem in de eigen huiskamer of tuin, op het strand of in een park. Soms is er een specifiek thema dat past bij de interesse of hobby’s van de overledene en kunnen gasten worden gevraagd om in een specifieke stijl of kleur gekleed te komen. Waar voorheen iedereen fysiek aanwezig moest zijn om het afscheid te kunnen volgen, kan dat tegenwoordig ook via livestream of door het maken van een foto- of videoreportage.
Uitvaartmuziek
De afscheidsdienst van een klassieke uitvaart wordt door de geestelijke – vaak met specifieke religieuze rituelen – of uitvaartbegeleider, eventueel aangevuld door woorden van familieleden en vrienden, geleid, en er klinkt traditionele uitvaartmuziek. Tegenwoordig wordt er regelmatig gekozen voor livemuziek of klinken de lievelingsliederen van de overledene terwijl de aanwezigen kunnen kijken naar een diavoorstelling of video met beelden van hun dierbare.
Teraardebestelling
Na de plechtigheid werd de kist met daarin de overledene vroeger altijd naar de begraafplaats gebracht waar de ‘teraardebestelling’ plaatsvond. Alhoewel cremeren zo oud is als de mensheid vond in Nederland pas in 1914 de eerste crematie plaats. Tegenwoordig kiest twee derde van de mensen voor een crematie. Met de opkomst van andere mogelijkheden, zoals resomeren en veraarden, in andere landen, is het niet ondenkbaar dat men hier in de toekomst in ons land ook voor kan kiezen.
Koffie met cake
Tot slot is er dan vaak nog een samenkomst om de naaste familieleden te condoleren en herinneringen te delen. Bij de klassieke uitvaart werd dan standaard een kop koffie of thee met een plakje cake geserveerd. Tijdens dergelijke bijeenkomsten zien we tegenwoordig steeds vaker een hapje en een drankje, een high tea of wordt met bier en wijn een laatste toost uitgebracht op de overledene.
Meer weten?
Nog steeds zien we veel rituelen en gebruiken van een klassieke uitvaart terug in het afscheid van een dierbare. Maar wat is het mooi dat er ook nog zoveel andere mogelijkheden zijn. Wil je daar meer over weten? Neem dan eens contact met me op.
De uitvaart van mijn vader is met zoveel respect, rust en persoonlijke aandacht begeleid dat we ons als familie werkelijk gedragen voelden. Vanaf het eerste moment was duidelijk dat er niet gewerkt werd volgens een vast stramien, maar dat er écht werd geluisterd naar wie hij was en wat voor ons belangrijk was.
De manier waarop ruimte werd geboden aan onze wensen — soms praktisch, soms juist emotioneel of symbolisch — getuigde van groot invoelingsvermogen en vakmanschap. Alles klopte, zonder dat het geforceerd voelde: van de kleine details tot de grotere lijnen van het afscheid.
We kijken met dankbaarheid terug op een afscheid dat bij mijn vader paste. De begeleiding maakte het verschil, juist in een kwetsbare tijd.
- C. van der Meer en familie
Na het overlijden van onze moeder en oma heeft Astrid ons geweldig bijgestaan om de crematie te regelen. Astrid is heel betrokken en meelevend en voldeed aan al onze wensen. Niks was haar teveel, ze heeft een hart van goud.
- Sjoerdtje, Albert en de kinderen
Wat heeft zij voor de uitvaart van Jacob alles prima geregeld.
- Anneke
Ik heb voor het eerst mede een uitvaart mogen regelen. Wat komt er veel op je af in zo’n week! Je moet veel regelen, maar met behulp van Astrid zijn wij hier uitgekomen. Astrid heeft ons hier onwijs goed bij begeleid met veel liefde en respect en haar engelengeduld. Ze heeft een gouden hart en straalt liefde voor haar werk uit.
- Rebecca
Astrid heeft ons met passie bijgestaan bij de uitvaart van onze moeder. Ze zorgde ervoor dat alles goed geregeld was en liet niets aan het toeval over. Doordat zij de tijd bewaakte en ons begeleidde in elke stap die we voor de uitvaart dienden te zetten, hadden wij ook tijd om stil te staan bij ons verlies. Bedankt voor de goede zorgen Astrid.
- M. van der Meer
Astrid is een zeer zorgzaam persoon met het hart op de juiste plek. Na voorheen als verpleegkundige haar zorg te hebben geleverd aan de mensen die in de laatste fase van hun leven zaten, wordt nu ook na de dood fantastische zorg en begeleiding geboden. Dit gebeurt met veel respect voor zowel de overledene als voor de nabestaanden. Naast dat Astrid erg zorgzaam is en dus ook passie heeft voor hetgeen wat ze doet, heeft ze ook veel empathie voor zowel de overledenen als de nabestaanden. Perfectionisme is ook een van haar kwaliteiten, maar dan wel op de goede manier. Half werk is geen werk. Verder kun je ervan uitgaan dat er iemand met een luisterend oor tegenover je zal zitten als deze situatie zich voor zal doen. Ze zal alles uit de kast halen om tot een zo mooi en liefdevol afscheid te komen die van A tot Z tot in de puntjes verzorgd is.
